งานในที่อับอากาศ (Confined Space) ถือเป็นงานที่มีความเสี่ยงสูงต่อชีวิตและสุขภาพของผู้ปฏิบัติงาน หากไม่มีการวางแผนและควบคุมอย่างถูกต้อง ความเสี่ยงเหล่านี้สามารถนำไปสู่อุบัติเหตุร้ายแรง เช่น การขาดอากาศหายใจ การสัมผัสสารพิษ หรือการติดอยู่ภายในสถานที่ โดยเฉพาะในกลุ่มอุตสาหกรรมที่เกี่ยวข้องกับบำบัดน้ำเสีย ปิโตรเคมี การก่อสร้าง และพลังงาน
ในสหรัฐอเมริกา มีมาตรฐานความปลอดภัยที่สำคัญ 2 ฉบับที่องค์กรและผู้ประกอบการต้องปฏิบัติตามเมื่อต้องทำงานในที่อับอากาศ ได้แก่:
-
OSHA 1910.146 – เป็นข้อกำหนดด้านกฎหมายภาคบังคับที่ออกโดยสำนักงานบริหารความปลอดภัยและอาชีวอนามัย (Occupational Safety and Health Administration: OSHA)
-
ANSI Z117.1 – เป็นแนวปฏิบัติเสริมที่ออกโดยสถาบันมาตรฐานแห่งชาติอเมริกัน (American National Standards Institute: ANSI)
แม้จะมีเป้าหมายร่วมกันคือการป้องกันอันตรายการทำงานในที่อับอากาศ แต่มาตรฐานทั้งสองนี้มีลักษณะและรายละเอียดที่แตกต่างกันในหลายมิติ
ความหมายของ “Confined Space” ตามมาตรฐานแต่ละฉบับ
OSHA 1910.146
นิยามว่าเป็นพื้นที่ที่:
-
มีขนาดเพียงพอให้บุคคลเข้าไปปฏิบัติงานภายในได้
-
มีทางเข้าออกที่จำกัด
-
ไม่ได้ออกแบบมาให้บุคคลเข้าไปทำงานอย่างต่อเนื่อง
และหากมี “อันตรายเพิ่มเติม” เช่น ก๊าซพิษ หรือขาดออกซิเจน จะจัดเป็น “Permit-Required Confined Space” (ต้องมีใบอนุญาตเข้าไปทำงาน)
ANSI Z117.1
ให้นิยาม “ที่อับอากาศ” ไว้ใกล้เคียงกับ OSHA แต่ยืดหยุ่นกว่า และครอบคลุมพื้นที่ที่อาจไม่ใช่ “Permit-Required” เสมอไป โดยเน้นที่การประเมินความเสี่ยงก่อนกำหนดประเภทพื้นที่
เปรียบเทียบข้อกำหนดหลักของ ANSI Z117.1 และ OSHA 1910.146
| ประเด็น | OSHA 1910.146 | ANSI Z117.1 |
|---|---|---|
| สถานะทางกฎหมาย | เป็นข้อกำหนดตามกฎหมาย (ต้องปฏิบัติ) | เป็นแนวปฏิบัติ (ไม่บังคับ) |
| การประเมินพื้นที่ | เน้นการระบุ “Permit-Required Space” อย่างชัดเจน | เน้นให้ผู้ปฏิบัติงานวิเคราะห์ความเสี่ยงเพิ่มเติม แม้จะไม่เข้าข่าย PRCS |
| ความยืดหยุ่น | มีกฎระเบียบชัดเจน ขั้นตอนคงที่ | ปรับใช้ตามลักษณะงาน องค์กร หรือการจัดการภายใน |
| เอกสารและใบอนุญาต | ต้องมี “Entry Permit” ทุกครั้งก่อนเข้าสู่พื้นที่ PRCS | แนะนำให้มีแผนงาน แต่ไม่บังคับเสมอไป |
| อุปกรณ์ช่วยชีวิต (Rescue) | ต้องมีทีมกู้ภัยที่มีทักษะและอุปกรณ์ พร้อมตอบสนองทันที | เน้นให้ฝึกซ้อมกู้ภัยอย่างต่อเนื่อง |
| การฝึกอบรม | ต้องอบรมพนักงานที่เกี่ยวข้องทั้งหมด เช่น ผู้อนุญาต ผู้ปฏิบัติงาน เป็นต้น | เน้นการอบรมอย่างต่อเนื่องโดยครอบคลุมความเข้าใจเรื่องอากาศ ก๊าซพิษ และการกู้ภัย |
เกร็ดความรู้: PRCS คืออะไร?
PRCS (Permit-Required Confined Space) คือที่อับอากาศที่มีอันตรายเพิ่มเติม เช่น:
-
มีบรรยากาศที่เป็นอันตราย (เช่น ขาดออกซิเจน หรือมีก๊าซพิษ)
-
มีความเสี่ยงติดกับ หรือจมน้ำ
-
มีอุปกรณ์ที่เคลื่อนที่ เช่น ใบพัด หรือสายพาน
-
มีรูปร่างหรือการจัดวางที่อาจทำให้ผู้ปฏิบัติงานติดอยู่ภายใน
การเข้าไปในพื้นที่ประเภทนี้ต้องมีใบอนุญาตเท่านั้น
จุดเด่นของ ANSI Z117.1
แม้จะไม่ใช่มาตรฐานที่มีผลบังคับทางกฎหมาย แต่มาตรฐาน ANSI Z117.1 ก็มีข้อดีที่โดดเด่นหลายประการ โดยเฉพาะในเรื่อง:
-
การประเมินความเสี่ยงเชิงลึก: ช่วยให้เจ้าหน้าที่เข้าใจบริบทของพื้นที่และลักษณะของการทำงาน
-
ความยืดหยุ่นในการประยุกต์: องค์กรสามารถปรับขั้นตอนตามทรัพยากรและขนาดขององค์กรได้
-
เน้นการฝึกอบรมอย่างต่อเนื่อง: โดยเฉพาะการซ้อมกู้ภัยในสถานการณ์สมมุติ
แนวทางประยุกต์ใช้ในประเทศไทย
1. ปรับใช้ร่วมกับข้อกำหนดในกฎหมายไทย
ในประเทศไทย แม้จะมีระเบียบกระทรวงแรงงานเรื่องความปลอดภัยในการทำงานในที่อับอากาศ (เช่น กฎกระทรวงปี 2558) แต่หลายองค์กรยังไม่เข้าใจและไม่ปฏิบัติอย่างครบถ้วน หากนำแนวทางจาก OSHA และ ANSI มาผนวก จะช่วยให้ระบบความปลอดภัยมีความสมบูรณ์มากขึ้น
2. พัฒนาแผนการเข้า-ออกพื้นที่อับอากาศแบบมีแบบฟอร์ม
องค์กรไทยสามารถประยุกต์ใช้ Entry Permit Form จาก OSHA และปรับให้เหมาะสมกับบริบทของตน เช่น สร้างแบบฟอร์มตรวจเช็กอากาศก่อนเข้า ปริมาณออกซิเจน ค่า LEL หรือระดับก๊าซพิษ
3. จัดอบรมบุคลากรอย่างสม่ำเสมอ
นำแนวทางของ ANSI มาใช้ในการวางแผนฝึกอบรม เช่น:
-
อบรมผู้อนุญาตเข้า
-
อบรมผู้เฝ้าระวัง
-
อบรมการใช้เครื่องตรวจวัดก๊าซ
-
ซ้อมกู้ภัยฉุกเฉิน
4. ใช้แนวคิด “Hierarchy of Controls” จาก ANSI
แทนที่จะพึ่งพา PPE เพียงอย่างเดียว ANSI แนะนำให้ใช้ลำดับการควบคุมความเสี่ยง (Elimination, Substitution, Engineering Control, Administrative Control, PPE)
ตัวอย่างการนำไปใช้จริงในไทย
-
โรงงานเคมี: ใช้มาตรฐาน OSHA ในการออก Entry Permit ทุกครั้งก่อนเข้าสู่แทงก์ พร้อมระบุชื่อผู้มีอำนาจอนุญาต
-
โรงงานผลิตอาหาร: ใช้แนวทางของ ANSI ในการฝึกอบรมพนักงานให้ตรวจสอบก๊าซ CO₂ ในห้องเย็นก่อนเข้า
-
งานซ่อมบำรุงในท่อระบายน้ำ: ผสมผสานการใช้มาตรฐาน ANSI และ OSHA ในการจัดทำอุปกรณ์กู้ภัยฉุกเฉิน เช่น ชุดสายพานยกคนออกจากบ่อ (Tripod System)
ข้อแนะนำสำหรับองค์กรไทย
-
เริ่มต้นจากการประเมินพื้นที่ทั้งหมด ว่ามีพื้นที่ใดที่เข้าข่าย “ที่อับอากาศ”
-
กำหนดประเภทของพื้นที่ ตามระดับความเสี่ยง (PRCS หรือไม่)
-
จัดทำแผนความปลอดภัยและแบบฟอร์มอนุญาตเข้า อย่างเป็นระบบ
-
ลงทุนในอุปกรณ์ตรวจวัดก๊าซ และอุปกรณ์ช่วยชีวิต
-
ฝึกอบรมพนักงานทุกระดับอย่างจริงจัง
สรุป
แม้มาตรฐาน ANSI Z117.1 และ OSHA 1910.146 จะมีลักษณะและจุดประสงค์แตกต่างกัน แต่ทั้งสองต่างก็มีบทบาทสำคัญในการป้องกันอุบัติเหตุจากการทำงานในที่อับอากาศ การนำมาประยุกต์ใช้ร่วมกันจะช่วยยกระดับความปลอดภัยให้กับองค์กรไทยได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยเฉพาะเมื่อมีการอบรมและฝึกซ้อมจริงอย่างต่อเนื่อง
อบรมหลักสูตร “การทำงานในที่อับอากาศ” กับวิทยากรมืออาชีพ
หากองค์กรของคุณมีพื้นที่อับอากาศและต้องการยกระดับความปลอดภัย ให้เป็นไปตามมาตรฐานสากล ทีมวิทยากรจาก Safetymember พร้อมให้บริการฝึกอบรม ” หลักสูตรการทำงานในที่อับอากาศ” อย่างครบวงจร (4 ผู้) ทั้งภาคทฤษฎี ภาคปฏิบัติ และการฝึกซ้อมกู้ภัยตามแนวทางของ ANSI และ OSHA
✅ ทีมงานผู้เชี่ยวชาญเฉพาะทาง
✅ อุปกรณ์ฝึกอบรมมาตรฐานสากล
✅ พร้อมจัดอบรมแบบอินเฮ้าส์ (In-house) 77 จังหวัด
✅ มีใบรับรองผ่านการอบรม
ติดต่อเราได้ทันที
📞 โทร: (064) 958 7451 คุณแนน
📩 อีเมล: [email protected]
🌐 เว็บไซต์: www.safetymember.net/confined-space/
อ้างอิง
-
Occupational Safety and Health Administration (OSHA). “29 CFR 1910.146 – Permit-required confined spaces.”
-
American National Standards Institute (ANSI). “ANSI Z117.1 – Safety Requirements for Confined Spaces.”
-
กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน. “กฎกระทรวงกำหนดมาตรฐานในการบริหารจัดการด้านความปลอดภัยในงานที่มีอันตรายเกี่ยวกับที่อับอากาศ พ.ศ. 2558”
-
NIOSH – National Institute for Occupational Safety and Health. “Confined Spaces.”
บทความที่น่าสนใจ
- PPE ที่ใช้กับงานไฟฟ้า ต้องเลือกยังไงถึงป้องกันได้จริง
- ประเภทของงานเชื่อมมีอะไรบ้าง ข้อดี-ข้อเสียของแต่ละเทคนิค
- สายดับเพลิงและมาตรฐานที่ต้องรู้
