PPE ที่ใช้กับงานไฟฟ้า ต้องเลือกยังไงถึงป้องกันได้จริง

18

งานไฟฟ้าอาจดูเหมือนเป็นกิจกรรมในชีวิตประจำวันของผู้ปฏิบัติงานในโรงงานหรือไซต์งานก่อสร้างทั่วไป แต่ในความเป็นจริง มันคือหนึ่งในประเภทของงานที่มีความเสี่ยงสูงที่สุดในสถานประกอบการ — ความผิดพลาดเพียงเสี้ยววินาที อาจแลกมาด้วยไฟฟ้าช็อต ไฟฟ้าไหม้บาดเจ็บสาหัส หรือแม้กระทั่งชีวิตของผู้ปฏิบัติงาน

ในโลกของงานไฟฟ้า “อุปกรณ์ป้องกันภัยส่วนบุคคล” หรือ PPE ไม่ใช่ของเสริม แต่คือ สิ่งจำเป็นที่ต้องเลือกใช้ด้วยความเข้าใจ ไม่ใช่เลือกเพราะถูกหรือใส่ง่าย แต่ต้องเลือกที่ “ป้องกันได้จริง” ตามประเภทของงาน และระดับแรงดันไฟฟ้าที่ต้องเผชิญ

ทำไม PPE จึงสำคัญต่อผู้ปฏิบัติงานไฟฟ้า

งานเกี่ยวกับไฟฟ้า ไม่ว่าจะเป็นแรงต่ำหรือแรงสูง ล้วนมี “ความเสี่ยงที่มองไม่เห็น” เช่น

• ไฟฟ้ารั่วหรือไฟฟ้าดูดจากอุปกรณ์ที่เสียหาย

• การเกิด Arc Flash (ประกายไฟฟ้ารุนแรงที่ปลดปล่อยพลังงานความร้อนสูงในเสี้ยววินาที)

• อุบัติเหตุจากการสัมผัสสายไฟที่มีไฟฟ้า

PPE ที่ออกแบบเฉพาะสำหรับงานไฟฟ้า จะช่วยลดความเสี่ยงเหล่านี้โดยตรง โดยมีหน้าที่ “แยก” ร่างกายของผู้สวมใส่ออกจากแหล่งพลังงานไฟฟ้า ทั้งทางตรงและทางอ้อม

การเลือก PPE ที่ดีไม่ควรพิจารณาแค่เรื่องราคา หรือยี่ห้อ แต่ต้องดูว่าอุปกรณ์นั้นผ่านมาตรฐานสากลหรือไม่ เหมาะสมกับงานหรือเปล่า และช่วยให้ผู้ปฏิบัติงานสามารถทำงานได้อย่างปลอดภัย มั่นใจ และคล่องตัวหรือไม่ เพราะความปลอดภัยที่แท้จริง ไม่ใช่แค่การมี PPE แต่คือการ “ใช้ PPE ได้อย่างถูกต้อง เหมาะสม และต่อเนื่อง”

ประเภทของ PPE สำหรับงานไฟฟ้า

PPE สำหรับงานไฟฟ้ามีหลากหลายประเภท โดยแต่ละชนิดมีจุดเด่นและหน้าที่เฉพาะเจาะจง ได้แก่:

1. ถุงมือยางสำหรับงานไฟฟ้า (Electrical Insulating Gloves)

ถุงมือสำหรับป้องกันไฟฟ้า ถูกออกแบบให้มีฉนวนไฟฟ้า ป้องกันไฟฟ้าไหลผ่านมือในกรณีสัมผัสกับส่วนที่มีกระแสไฟ โดยแบ่งระดับแรงดันที่ป้องกันได้เป็น 6 ระดับ (Class 00 – Class 4) ตามมาตรฐาน ASTM D120 และ IEC 60903

วิธีเลือก:

• เลือก Class ให้เหมาะสมกับแรงดันของระบบไฟฟ้าที่จะทำงาน

• ควรใช้ถุงมือหนังสวมทับเพื่อป้องกันการเจาะหรือขูดของถุงมือยาง

• ต้องตรวจสอบก่อนใช้งานเสมอ (เช่น บีบปลายถุงมือให้แน่นเพื่อดูว่ารั่วหรือไม่)

2. รองเท้าฉนวนไฟฟ้า (Electrical Hazard Boots)

รองเท้าสำหรับงานไฟฟ้าควรมีคุณสมบัติ ป้องกันกระแสไฟฟ้ารั่วผ่านพื้นดิน (Electrical Hazard, EH) ซึ่งโดยทั่วไปจะผ่านการทดสอบตามมาตรฐาน ANSI Z41 หรือ ASTM F2413

คุณสมบัติเด่น:

• พื้นรองเท้าทำจากวัสดุที่มีความต้านทานไฟฟ้า

• ไม่มีส่วนประกอบของโลหะในตัวรองเท้า

• สามารถป้องกันแรงดันไฟฟ้าสูงสุดถึง 18,000 โวลต์ (ในระยะเวลาไม่เกิน 1 นาที)

วิธีเลือก:

• เลือกเฉพาะรองเท้าที่มีสัญลักษณ์ EH

• ตรวจสอบพื้นรองเท้าว่าไม่มีรอยร้าวหรือสึกหรอ

• ไม่ใช้ในพื้นที่ที่มีความชื้นหรือเปียกน้ำ

3. แว่นตาป้องกัน Arc Flash (Arc Flash Rated Face Shield / Goggles)

Arc Flash เป็นการปลดปล่อยพลังงานความร้อนสูงมากในเสี้ยววินาที ซึ่งอาจเกิดจากการลัดวงจรไฟฟ้า หรืออุปกรณ์ไฟฟ้าที่เสื่อมสภาพ การสวมแว่นตาหรือกระบังหน้าแบบป้องกัน Arc Flash จึงจำเป็นมาก

มาตรฐานสำคัญ:

• ASTM F2178

• NFPA 70E

• ANSI Z87.1 (สำหรับแว่นตาเซฟตี้ทั่วไป)

แนวทางเลือก:

• เลือก Arc Rating (ค่าการทนพลังงานความร้อน cal/cm²) ให้เหมาะกับระดับความเสี่ยงในพื้นที่ทำงาน เช่น

  • ระดับ 1: ≤ 4 cal/cm²

  • ระดับ 2: ≤ 8 cal/cm²

  • ระดับ 3: ≤ 25 cal/cm²

  • ระดับ 4: > 25 cal/cm²

• ต้องมีคุณสมบัติกันแรงกระแทก และกันรังสียูวี

4. ชุดป้องกันไฟฟ้าแรงสูง (Arc Flash Suit)

Arc Flash Suit คือชุดที่ออกแบบมาเพื่อปกป้องทั้งร่างกายจากพลังงานความร้อนและเปลวไฟที่เกิดจาก Arc Flash โดยชุดจะผลิตจากวัสดุทนไฟ เช่น Nomex, Kevlar หรือ Protera

จุดเด่นของชุดป้องกัน:

• ทนต่อความร้อนและเปลวไฟระดับสูง

• มีค่า Arc Rating บอกชัดเจน

• ครอบคลุมทั้งตัว: เสื้อ กางเกง หมวก กระบังหน้า ถุงมือ และรองเท้า

แนวทางเลือก:

• คำนวณพลังงาน Arc Flash ที่อาจเกิดขึ้นจากการวิเคราะห์ระบบไฟฟ้า (Arc Flash Hazard Analysis)

• เลือกชุดที่มี Arc Rating สูงกว่า (หรือเท่ากับ) พลังงานที่คำนวณได้

• ต้องใส่ครบชุด และไม่ใส่ชุดอื่นที่ไม่กันไฟไว้ด้านใน

ข้อควรระวังในการใช้ PPE สำหรับงานไฟฟ้า

• ห้ามใช้ PPE ที่เสื่อมสภาพเด็ดขาด เช่น ถุงมือที่มีรูรั่ว ชุดที่มีรอยไหม้ หรือรอยฉีกขาด

• ควรตรวจสอบและทดสอบสภาพอุปกรณ์ก่อนใช้งานทุกครั้ง

• ห้ามใช้อุปกรณ์โลหะอื่นๆ ร่วมกับ PPE เช่น นาฬิกา, สร้อย, เข็มขัดที่เป็นโลหะ

• ควรอบรมการใช้งาน PPE อย่างถูกต้อง แก่ผู้ปฏิบัติงานทุกคน

• PPE ไม่สามารถแทนที่การตัดแหล่งจ่ายไฟก่อนทำงานได้ ต้องใช้ควบคู่กับมาตรการ LOTO (Lockout/Tagout)

สรุป

การเลือก PPE สำหรับงานไฟฟ้า ไม่ใช่แค่การหยิบอุปกรณ์อะไรก็ได้มาสวมใส่เพื่อให้ครบตามกฎ แต่ต้องเริ่มจาก “ความเข้าใจ” ในความเสี่ยงที่แท้จริงของงานแต่ละประเภทก่อน เมื่อเข้าใจแล้ว เราจึงสามารถเลือกอุปกรณ์ที่เหมาะสมที่สุดได้อย่างถูกต้องและปลอดภัย

สิ่งสำคัญอันดับแรกคือ ต้องรู้ว่าเรากำลังทำงานกับระบบไฟฟ้าประเภทไหน ใช้แรงดันระดับใด และมีโอกาสเสี่ยงต่อการเกิดอะไรบ้าง เช่น กระแสไฟฟ้ารั่ว Arc Flash หรือแค่ไฟฟ้าสถิต เพราะความเสี่ยงแต่ละประเภท ต้องการอุปกรณ์ป้องกันที่ต่างกัน

ตัวอย่างเช่น หากเป็นงานที่ต้องสัมผัสอุปกรณ์ไฟฟ้าโดยตรง ถุงมือยางฉนวนไฟฟ้าคือสิ่งจำเป็นที่สุด แต่ถ้าเป็นงานใกล้แหล่งจ่ายไฟแรงสูง การสวมชุดป้องกัน Arc Flash และแว่นตากันความร้อนก็ต้องจัดเต็ม ไม่ใช่แค่ใส่เพื่อความสบายใจ แต่ใส่เพื่อชีวิต

นอกจากนี้ การอบรมให้ความรู้เรื่องการใช้ PPE แก่พนักงานก็เป็นหัวใจสำคัญ ต้องไม่ปล่อยให้พนักงานหยิบใช้อุปกรณ์โดยไม่เข้าใจวิธีใช้ หรือระดับความสามารถในการป้องกัน เพราะความรู้ คือเกราะชั้นแรกก่อนที่ PPE จะเริ่มทำงานเสียอีก ทำให้มีข้อกำหนดทางกฎหมายเกี่ยวกับการทำงานไฟฟ้า ของลูกจ้าง ซึ่งผู้ที่เกี่ยวข้องกับการทำงานไฟฟ้าทุกคน นายจ้างต้องจัดอบรมไฟฟ้า ให้กับลูกจ้าง พร้อมยื่นเอกสารหลักฐานผ่านอบรม

ติดต่อเราได้ทันที เพื่อรับคำปรึกษาและใบเสนอราคาอบรมไฟฟ้า
✅ อบรมตามกฎหมายแรงงาน
✅ ได้รับใบประกาศนียบัตรผ่านการอบรม
✅ ปรับเนื้อหาตามกฎหมายกำหนด

📩 สอบถามรายละเอียดหรือจองอบรม ได้ที่ อบรมไฟฟ้า ปทุม

---

อ้างอิง

1. National Fire Protection Association (NFPA). NFPA 70E: Standard for Electrical Safety in the Workplace, 2024 Edition.

2. ASTM International. ASTM F2413-18: Standard Specification for Performance Requirements for Protective (Safety) Toe Cap Footwear.

3. ASTM International. ASTM D120-21: Standard Specification for Rubber Insulating Gloves.

4. Occupational Safety and Health Administration (OSHA). “Electrical Safety: Personal Protective Equipment (PPE).”

5. IEEE 1584-2018. IEEE Guide for Performing Arc Flash Hazard Calculations.

6. International Electrotechnical Commission. IEC 60903: Live working – Gloves of insulating material.

7. Honeywell. (2023). “Choosing the Right Electrical Safety PPE.”

8. Salisbury by Honeywell. “Arc Flash PPE Guide.”

---

บทความที่น่าสนใจ

• สายดับเพลิงและมาตรฐานที่ต้องรู้
• ประเภทของงานเชื่อมมีอะไรบ้าง ข้อดี-ข้อเสียของแต่ละเทคนิคที่ควรรู้
• Safety Patrol คืออะไร การตรวจสอบความปลอดภัยที่ จป. ต้องรู้